«Καρφιά» για χειραγώγηση στην αγορά ρεύματος

Με την τιμή χονδρικής ρεύματος «καρφωμένη» πάνω από τα 240 ευρώ η μεγαβατώρα θα κλείσει ο Απρίλιος στο χρηματιστήριο ενέργειας, επιβεβαιώνοντας την εξόφθαλμα κερδοσκοπική λειτουργία του η οποία προκαλεί την οξεία αντίδραση ακόμη και των ενεργοβόρων βιομηχανιών της χώρας. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι ο μήνας, χάρη στην ηλιοφάνεια και τους ευνοϊκούς ανέμους, έδωσε στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (φωτοβολταϊκά και αιολικά) την πρωτοκαθεδρία στο ενεργειακό μίγμα, με 39% συμβολή, έναντι 25% του φυσικού αερίου.

Ενώ λοιπόν μαζί με τις εισαγωγές ρεύματος, τους λιγνίτες και τα υδροηλεκτρικά οι ΑΠΕ έχουν καλύψει πάνω από το 75% της ζήτησης ρεύματος στις 27 μέρες του Απριλίου, το Χρηματιστήριο Ενέργειας τιμολόγησε τη χονδρική ρεύματος σχεδόν όσο και τον Μάρτιο με βάση το ακριβότερο φυσικό αέριο. Το αποτέλεσμα είναι ότι και σήμερα (27/4) η Ελλάδα κρατάει τα σκήπτρα της ακριβότερης χονδρικής στην Ευρώπη, με 239,49 ευρώ ανά μεγαβατώρα και με μικρή διακύμανση τιμής (από 210 ευρώ/MWh-298/MWh) ακόμη και τις μεσημεριανές ώρες, όταν οι φτηνές ΑΠΕ καλύπτουν το 60%-70% της ζήτησης.

Χειραγώγηση

Τα παράδοξα της ελληνικής αγοράς ρεύματος, που καθορίζει τις τελικές τιμές ρεύματος σχεδόν αποκλειστικά μέσω του χρηματιστηριακού παιγνίου, επισημαίνει με οξύτατους χαρακτηρισμούς η ένωση των ενεργοβόρων βιομηχανιών ΕΒΙΚΕΝ σε επιστολή της προς τη ΡΑΕ. Η ΕΒΙΚΕΝ, στην οποία μετέχουν μερικές από τις μεγαλύτερες χαλυβουργίες, σιδηρουργίες και τσιμεντοβιομηχανίες της χώρας, έχει επισημάνει το πρόβλημα με άλλες έξι επιστολές εδώ και έναν χρόνο. Ωστόσο είναι μάλλον η πρώτη φορά που καταλογίζει ανοιχτά στη ΔΕΗ και στους άλλους τέσσερις ιδιώτες παραγωγούς ρεύματος κερδοσκοπία και χειραγώγηση τιμών. Μάλιστα η ΕΒΙΚΕΝ, επικαλούμενη την Κομισιόν, ζητάει ρυθμιστική παρέμβαση και έλεγχο στις τιμές της χονδρεμπορικής ρεύματος. Δηλαδή, πλαφόν.

Το τάιμινγκ της παρέμβασης της ΕΒΙΚΕΝ δεν είναι τυχαίο, καθώς σύμφωνα με όσα έχει αφήσει να διαρρεύσουν η ίδια η κυβέρνηση σε φίλια ΜΜΕ, εντός της εβδομάδας αναμένεται να πάνε στο Μαξίμου εναλλακτικά σενάρια παρέμβασης στο κύκλωμα παραγωγής και εμπορίας ρεύματος με στόχο τη μείωση των τιμών, που πάντως θα ενεργοποιηθούν σε περίπτωση που η Ε.Ε. στην έκτακτη σύνοδο κορυφής στις 30-31 Μαΐου δεν καταλήξει σε κοινή πολιτική. Επειδή αυτό είναι και το πιθανότερο, για την κυβέρνηση είναι μονόδρομος η παρέμβαση και αυτά που μετράνε πλέον είναι αφενός το δημοσιονομικό κόστος και αφετέρου σε ποιο βαθμό θα χρειαστεί να «δυσαρεστήσει» τις επιχειρήσεις του τομέα.

Κερδοσκοπία

Στην επιστολή της προς τη ΡΑΕ η ΕΒΙΚΕΝ κατηγορεί ανοιχτά τους παραγωγούς ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της ΔΕΗ για κερδοσκοπία και για μεταφορά όλου του ρίσκου των χονδρεμπορικών τιμών στους τελικούς καταναλωτές, επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Τους καταλογίζει στρατηγικές καρτέλ και «συνθήκες χειραγώγησης των τιμών», που καταλήγουν να μεταφέρουν το 100% του ρίσκου των τιμών της χονδρεμπορικής αγοράς στα τιμολόγια των τελικών καταναλωτών, δηλαδή στις περίφημες ρήτρες αναπροσαρμογής. Αναφέρει χαρακτηριστικά η ΕΒΙΚΕΝ ως παράδειγμα ακραίας απόκλισης τον Μάρτιο, στη διάρκεια του οποίου, ενώ η μέση τιμή εισαγωγής του αερίου ήταν στα 75,5 ευρώ η μεγαβατώρα (όπως είχε διαμορφωθεί τον Φεβρουάριο), η μέση χονδρική τιμή ρεύματος απογειώθηκε στα 272,4 ευρώ/MWh.

Η ΕΒΙΚΕΝ καταλογίζει στους παραγωγούς ρεύματος έλλειψη στοιχειώδους ανταγωνισμού, απροθυμία να προσφέρουν ένα ελάχιστο ποσοστό της παραγωγής τους με διμερή συμβόλαια, αντί της αποκλειστικής διάθεσης μέσω του χρηματιστηρίου ενέργειας και στέρηση από τους άλλους παρόχους ρεύματος και τους μεγάλους βιομηχανικούς καταναλωτές των εργαλείων «που θα τους επέτρεπαν να αντισταθμίσουν τον κίνδυνο από την απότομη αύξηση των τιμών στην ελληνική χονδρεμπορική αγορά σε αντίθεση με τις υπόλοιπες ευνομούμενες αγορές στην Ευρώπη». Για το τι κάνουν οι άλλες «ευνομούμενες αγορές» της Ευρώπης η «Εφ.Συν.» έχει γράψει επανειλημμένα, με έμφαση πρόσφατα στο ιβηρικό μοντέλο («Εφ.Συν.» 22-25/4, «Μεταμεσονύχτια τα υπερκέρδη του ρεύματος»).

Ως επιπλέον μέτρα ρύθμισης της αγοράς ρεύματος η ΕΒΙΚΕΝ προτείνει: να εφαρμοστεί η «ανακατανομή» στην αγορά εξισορρόπησης ηλεκτρικής ενέργειας, ώστε οι εφεδρείες ρεύματος να τιμολογούνται δίκαια με βάση τις ανάγκες και τις προσφορές των αγοραστών, να ενταχθούν και οι ΑΠΕ στην αγορά εξισορρόπησης, να επιτραπεί σε παρόχους και επιχειρήσεις να συνάπτουν διμερή συμβόλαια με τους παραγωγούς θερμικών μονάδων (αερίου ή λιγνίτη) και να συμμετέχει η ζήτηση -δηλαδή επιχειρήσεις και πάροχοι ρεύματος- σε όλες τις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας.

Οσο για το αν το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο επιτρέπει κάτι τέτοιο, η ΕΒΙΚΕΝ θυμίζει την ανακοίνωση του σχεδίου REPowerEU για την ενεργειακή απεξάρτηση της Ε.Ε. (στις 8/3). Εκεί η Κομισιόν είχε σαφώς υποδείξει τη δυνατότητα επιβολής πλαφόν στις τιμές ρεύματος και αερίου όταν οι προμηθευτές εμποδίζονται να έχουν πρόσβαση σε προϊόντα αντιστάθμισης κινδύνου ή σε πιο μακροπρόθεσμες αγορές, αλλά και όταν η αστάθεια της αγοράς χονδρικής ρεύματος περνά απευθείας στη λιανική και αποτυγχάνει να προστατεύσει τους καταναλωτές από ακραίες διακυμάνσεις.