Κώστας Μαρούντας: Η μεταψυχροπολεμική νηνεμία δεν ήταν ούτε στόχος, ούτε κανόνας

By
independentnews
-
0
1170
Το 1991 δεν ήταν το πέρασμα σε μία άλλη εποχή, συμβατή με τις επιθυμίες των πιο αισιόδοξων, αλλά η έναρξη της προετοιμασίας για το 2020…

«Το μεγάλο μυστικό της εξουσίας είναι να μη θέλεις ποτέ να κάνεις περισσότερα από όσα μπορείς να πετύχεις»
(Ερρίκος Ίψεν)

Αφού η κρίση στην Ουκρανία βαθαίνει και σκληραίνει, ας προσπαθήσω κι εγώ να εμβαθύνω όσο μπορώ, προσεγγίζοντας αυτό που θεωρώ ως «πτυχές της ουσίας». Δίχως ΠΟΤΕ να ξεχνάμε πως όταν μιλάμε για πόλεμο, μιλάμε πρωτίστως για αποτυχία των ανθρώπων να λειτουργήσουν σαν Άνθρωποι. Αλλά, και πως σχεδόν κανένας ή καμία δεν θα ήθελε σαν άτομο να βρεθεί σε ένα πολεμικό μέτωπο, εκτός από ορισμένους πολύπλευρα πορωμένους και ορισμένους άλλους που έχουν τον πόλεμο ψηλά στις προσωπικές τους προτεραιότητες (είτε λόγω επαγγελματικής σχέσης, είτε λόγω κοσμοθεώρησης). Ειδικά οι σύγχρονες γενιές που έχουμε συνηθίσει σε εκ διαμέτρου αντίθετες καθημερινότητες… Αυτονόητα αυτά, αλλά ας τα θυμόμαστε πού και πού. Δεν βλάπτει. Προχωράμε…

Aποδεικνύεται περίτρανα πως η μεταψυχροπολεμική νηνεμία δεν ήταν ούτε στόχος, ούτε κανόνας. Ήταν η προετοιμασία για τη νέα όξυνση των αντιθέσεων. Είχαν βάλει όλοι μπρος τις μηχανές, ειδικά η Ρωσία και η Κίνα (αυτές στα «πιο μουλωχτά», «με σηκωμένα τα μανίκια της εργασιομανίας» και την τακτική του «ψόφιου κοριού» στην ημερήσια διάταξη…), έτσι ώστε όταν ερχόταν το πλήρωμα του χρόνου να ανταγωνίζονταν τον αντίπαλο έχοντας τη δύναμη που έκριναν πως θα απαιτούσε το ανέβασμα του πήχη.

Αν έρθει σε επαφή κάποιος με τις σκέψεις και τις προθέσεις που αναδύονται σε βαθυστόχαστα βιβλία ορισμένων σημαντικών προσωπικοτήτων του γεωστρατηγικού πνευματικού φάσματος, τόσο του αγγλοσαξονικού κόσμου, όσο και του ρωσικού ή του γερμανικού (δεν εστιάζω τυχαία σε αυτούς), θα εύχεται αυτά που διαβάζει να είναι απλές σκέψεις αποτυπωμένες στο χαρτί και όχι διανοητικά προοίμια που περιγράφουν το μέλλον.

Αν, όμως, αυτές οι αναλύσεις-επισημάνσεις-υπόκρυφες νουθεσίες υιοθετηθούν από τις διάφορες αρμόδιες πολιτικές ηγεσίες θα προχωράμε «με κομμένη την ανάσα», όπως έγινε πολλές φορές στο παρελθόν. Εν ολίγοις, το 1991 δεν ήταν το πέρασμα σε μία άλλη εποχή, συμβατή με τις επιθυμίες των πιο αισιόδοξων, αλλά η έναρξη της προετοιμασίας για το 2020… Και αφού είμαστε στο 2022, έχουμε μπει στο χορό και μαθαίνουμε βήματα που δεν μας δίδαξαν ποτέ οι εκμοντερνισμένοι δάσκαλοί μας…

Παραθέτω κάποιες (αριθμητικά πολλές είναι η αλήθεια…) δικές μου σκέψεις, με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία, ξανά υπό τη μορφή μικρών ή μεγαλύτερων υστερόγραφων:

ΥΓ. Η εθνική αυτοδιάθεση των Ουκρανών είναι στη δική μου αντίληψη αυτονόητο δικαίωμά τους, όπως και όλων των εθνών-λαών. Όποιος πιστεύει, επιθυμεί, ποντάρει ή αποσκοπεί στην εξαφάνιση κάποιου έθνους, λαθεύει (στο πρακτικό κομμάτι), φθείρεται (στον ηθικοπλαστικό τομέα) και αυτοσαμποτάρεται (στους όποιους σχεδιασμούς του). Όμως, από την άλλη πλευρά, η αρμονική συνύπαρξη μεταξύ κρατών προϋποθέτει το «να παίζεις μπάλα στα ίσια» και όχι να γίνεσαι το προκεχωρημένο φυλάκιο των ορκισμένων αντιπάλων ενός γειτονικού κράτους…

ΥΓ1. Εκ των πραγμάτων, έρχονται το τελευταίο διάστημα στο προσκήνιο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος έννοιες που είχαν ξεχαστεί για πολλά χρόνια. Δεν ξέρω αν αυτό είναι καλό ή όχι, θυμίζει πάντως στο μέγιστο δυνατό βαθμό την αξία που έχει το να μελετά κάποιος την ανθρώπινη ιστορία. Όχι ως οπαδός που ψάχνει για επιχειρήματα, αλλά ως επιστήμονας που αναζητά αλήθειες (σε καταστάσεις που η Αλήθεια είναι μόνιμο θύμα)… Τότε μόνο η όποια ένταξη-συνοδοιπορία με κάποια ιδέα θα είναι ώριμη και αναγκαία συνθήκη, που θα βοηθήσει στην πράξη ένα άτομο να γίνει περισσότερο άνθρωπος.

ΥΓ2. Οι θηριωδίες κατά ρωσικού πληθυσμού στο Ντονμπάς από την ουκρανική πλευρά, μέσω των πέραν του δέοντος ακροκινούμενων πολιτικά συμπορευτών της…, είναι μία κρίσιμη σταθερά που κανένας δεν πρέπει να αγνοεί. Στο πέρασμα των ημερών ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων ανά την υφήλιο μαθαίνει για αυτές και αναθεωρεί κάποιες αρχικές του τοποθετήσεις. Ακόμα και αν δεχτούμε πως αποτελούν επίφαση της ρωσικής προπαγάνδας για να δικαιολογήσει το ρωσικό κράτος την πολεμική του επέμβαση στα ουκρανικά εδάφη, δεν παύουν ως γεγονότα να έχουν την αυταξία τους.

ΥΓ3. Ο αντιρωσισμός ευδοκιμεί σε χώρες όπως η Εσθονία, η Πολωνία, η Ουκρανία, γιατί το ιστορικό παρελθόν δημιουργεί αφορμές προς μία τέτοια κατεύθυνση. Δεν δικαιολογώ, απλά ερμηνεύω… Και δίνω στους Ρώσους το δικαίωμα να ανταπαντούν, στο επίπεδο του διανοητικού διαξιφισμού…

ΥΓ4. Είναι ξεκάθαρη, πια, η εναντίωση, ενστικτώδης ή πιο βαθιά, του σύγχρονου ρωσικού εξουσιαστικού κατεστημένου στις δυτικές κοινωνίες και στα πολιτισμικά χαρακτηριστικά τους. Παρότι το 1991 εισήγαγαν αρκετά από αυτά στο δικό τους πολιτισμικό μοντέλο… Αν πίστεψαν κάποιοι στη Δύση πως η εργαλειακή χρήση που γινόταν από τους «Ανατολικούς» ήταν μία «σαρωτική δυτική νίκη», θα αργούσαν να πάρουν χαμπάρι «την ήττα τους». Φαίνεται, πάντως, πως κάτι κατάλαβαν αν κρίνουμε από την κοινή δράση των Δυτικών σε διάφορους τομείς αυτές τις ημέρες…

ΥΓ5. Κατά βάθος, πέρα από τις οικονομικές-ενεργειακές πτυχές της κρίσης στις σχέσεις Ρωσίας-Δύσης, αυτό που ενοχλεί τις δυτικές ηγεσίες είναι το γεγονός πως κάποιοι «τους κοιτάνε στα μάτια» και τους μιλάνε ως ισότιμοι παίκτες. Ακόμα και οι πολίτες αυτών των κοινωνιών (των δυτικών) καταλαβαίνουν πως δεν είναι μόνοι τους στον κόσμο, πως υπάρχουν κάποιοι αντίπαλοι που προωθούν ένα είδος αόριστης, αλλά υπαρκτής, απειλής. Αυτό είναι το μεγαλύτερο σοκ των τελευταίων ημερών. Η αίσθηση πως «είσαι μόνος σου και κάνεις ότι θέλεις» ήταν για δεκαετίες το βασικό (υπο)στήριγμα κάθε επιχειρήματος περί «δυτικής υπεροχής», με μαζική απεύθυνση και αποδοχή. Τώρα που προκύπτει στα ξαφνικά απτός κίνδυνος, τώρα αρχίζει η διάχυτη ανασφάλεια. Και οι δυτικές ηγεσίες, συντονισμένα, προωθούν τον αντιρωσισμό ως σχεδόν επίσημη «κρατική ιδεολογία» γιατί πρέπει να πετύχουν σύντομα δύο πράγματα: α) τη συσπείρωση των εσωτερικών δυνάμεων και β) να βάλουν στο μυαλό όλων με τον πιο επιτακτικό και επιδραστικό τρόπο την έναρξη του νέου Ψυχρού Πολέμου. Ως μία αναπότρεπτη πραγματικότητα με την οποία πρέπει όλοι να μάθουν να ζουν. Σε μία συγκυρία, μάλιστα, που ο πόλεμος διαδέχτηκε μία πανδημία…

ΥΓ6. Όταν διερευνούμε τις διεθνείς σχέσεις και τους ανταγωνισμούς που τις διέπουν, είναι λάθος να εστιάζουμε στο ποιος υιοθετεί το ρόλου «του καλού» και ποιος «του κακού». Ευδοκιμεί, συνήθως, εκείνος που ξέρει πότε πρέπει να είναι καλός και πότε κακός…

ΥΓ7. Μία ουδέτερη Ουκρανία που κοιτάει το δικό της συμφέρον, υπό την έννοια της εντατικοποίησης των εσωτερικών προσπαθειών για κοινωνική πρόοδο και ευημερία, προς όφελος όσων περισσότερων κατοίκων της γίνεται, και η οποία δεν ανακατεύεται στις διενέξεις ΝΑΤΟ-Ρωσίας, είναι η μόνη Ουκρανία που μπορεί να επιβιώσει, να ευδοκιμήσει και να καταγραφεί ως μία αξιόλογη και χρήσιμη για τον εαυτό της, αλλά και τους γύρω της, οντότητα. Φαίνεται πως είχε αυτή την ευκαιρία τα προηγούμενα χρόνια, αλλά δεν την αξιοποίησε. Όχι «κατά τύχη», αλλά από επιλογή. Τα όποια ανταλλάγματα υποσχέθηκαν κάποιοι, μάλλον, αφορούσαν σε μεμονωμένα πρόσωπα παρά στο συλλογικό όφελος ενός τόσο υπερήφανου έθνους. Τα deals, πάντοτε, ήταν «ολιγαρχική» υπόθεση. Αν κάποιοι στο δημόσιο λόγο ψάχνουν να βρουν τα κύρια λάθη που οδήγησαν στους βομβαρδισμούς, στις σφαίρες και στα άρματα μάχης, ας μην παραγνωρίσουν αυτό που θα όριζα εγώ -αν ήμουν διεθνολόγος- ως «το μεγάλο ουκρανικό λάθος»…

ΥΓ8. Προσπαθώ να καταλάβω τι γινόταν στον Ά Ψυχρό Πόλεμο (1946-1991) στο επίπεδο των μηχανισμών εσωτερικών πιέσεων του κάθε ατόμου που εντασσόταν υπέρ του ενός ή του άλλου στρατοπέδου και μουδιάζω…

ΥΓ9. Είμαι πεπεισμένος πως οι μυστικές υπηρεσίες των μεγάλων κρατών έχουν μελετήσει και εν τέλει γνωρίζουν πολλά πράγματα για το τι γίνεται σε μία άλλη χώρα, μεγαλύτερη ή μικρότερη: για το ποιες είναι οι οικονομικές και πολιτισμικές δυνατότητές της, το γεωγραφικό της ανάγλυφο, οι μορφές των αστικών ιστών της, οι ευρύτερες εσωτερικές παθογένειες, η προδιάθεσή της ή μη προς την πατριωτική μαχητικότητα, η πιθανή ενδοτικότητα της άρχουσας τάξης της, η στρατιωτική της τεχνοτροπία και ισχύς, η κοινωνική συνοχή, η προσαρμοστικότητά της στις σύγχρονες επικοινωνιακές μεθοδολογίες, ο βαθμός ανάπτυξης των πολύμορφων δράσεων της ταξικής διαπάλης, αλλά και το επίπεδο της ιστορικής υπερηφάνειας που την χαρακτηρίζει. Σίγουρα σε μεγαλύτερη ποιότητα και ποσότητα από τους περισσότερους παντογνώστες που εμφανίζονται στο δημόσιο λόγο σε τέτοιες κρίσιμες περιστάσεις, όπως ένας πόλεμος. Το να ερμηνεύει π.χ. κάποιος  Έλληνας δημοσιολόγος, άρα κι εγώ…, το «τι έχει ακριβώς» (όχι ως πιθανολογία…) στο μυαλό του ο Πούτιν ή ο Μπάιντεν (π.χ. στους στρατιωτικούς προγραμματισμούς) είναι σα να προσπαθώ εγώ να λύσω μία πολύ δύσκολη μαθηματική εξίσωση και να πιστεύω από πριν πως μπορώ. Θα κάνω τα πρώτα βήματα αξιοσύνης, αμέσως μόλις παραδεχτώ πως δεν μπορώ… Αυτά που δεν έκαναν όσοι διαλαλούσαν πως η Ρωσία θα κατακτούσε την Ουκρανία μέσα σε πέντε μέρες, θέση που υποτιμάει τους Ουκρανούς και όχι τους Ρώσους (που γνωρίζουν πολύ καλά τι εστί Ουκρανία).

ΥΓ10. Ακόμα και αν λαθεύουν κάποιες φορές στις εκτιμήσεις τους για το μέλλον, τα νευραλγικά επιτελεία ενός κράτους ξέρουν λοιπόν πάντα περισσότερα από όλους μας… Και μας αφήνουν να καταλάβουμε είτε αυτά που θέλουν εκείνα, είτε αυτά που «πρέπει» να κατανοήσουμε… Ενώ εφαρμόζουν στην πράξη τη ρήση του Μπέρτραντ Ράσελ που ισχυριζόταν πως η εξουσία είναι η επίτευξη προμελετημένων αποτελεσμάτων. Αν τους πεις πως θα έχουν επιτυχία που δεν έχουν προμελετήσει, θα το σκεφτούν διπλά και τριπλά πριν συναινέσουν σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο ή πριν χαμογελάσουν -έστω και λίγο- μπροστά σε κοινή θέα…

ΥΓ11. Διαβάζω και ακούω συχνά το επιτηδευμένο η μη παράπονο μεγάλου αριθμού Ελλήνων για το γεγονός πως «η Ρωσία δεν βοηθάει ιστορικά την Ελλάδα». Για το τι έκανε, π.χ. ως ΕΣΣΔ με τον Κεμάλ, για την «απροθυμία» της το 2015 να στηρίξει οικονομικά την κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα με το δημόσιο χρέος της χώρας, για τη γνωστή απέλαση Ρώσων αξιωματούχων πάλι επί ΣΥΡΙΖΑ, για διάφορες ιστορικές συγκυρίες και παρεμφερή γεγονότα. Μα, πότε η Ελλάδα, εννοώ ως επίσημη πολιτική γραμμή του εγχώριου κράτους, στάθηκε ανοιχτά, ξεκάθαρα και αποκλειστικά στο πλευρό των Ρώσων για να τους «ωθήσει» σε ένα τέτοιο ρίσκο που θα ανέτρεπε τους καθιερωμένους (και συμφωνημένους…) συσχετισμούς δεκαετιών;

ΥΓ12. Έναν αγωγό πήγε να συμφωνήσει να κατασκευαστεί -στη δεκαετία του 2000- η κυβέρνηση Καραμανλή με τον Ρώσο Πρόεδρο Πούτιν, και σύμφωνα με την άποψη και τις μαρτυρίες πολλών, αναστατώθηκε το σύμπαν και πάρθηκαν πρωτοβουλίες πολύμορφων πιέσεων. Επί του πρακτέου, οι Ρώσοι από τη μία περιγράφονται ως διαχρονικά στυγνοί, δίχως αισθήματα, υπολογιστές και από την άλλη πρέπει να επιδεικνύουν τη μέγιστη δυνατή μεγαλοψυχία βοηθώντας εκείνους που τάσσονται με τα αντίπαλα έως εχθρικά προς αυτούς στρατόπεδα-μπλοκ παγκόσμιας εξουσίας…

ΥΓ13. Η δικαιολογημένη (αν το δούμε από την πλευρά τους) αντίδραση των ΗΠΑ στην εγκατάσταση σοβιετικών πυραύλων στην Κούβα το μακρινό (χρονολογικά, αλλά όχι ουσιαστικά από όσο φαίνεται τις τελευταίες ημέρες…) 1962, στην κρίση του Κόλπου των Χοίρων, αποσκοπούσε στην προστασία του αμυντικού της υπογάστριου και δεν έχει μεγάλη συνάφεια με το είδος των διάφορων στρατιωτικών επεμβάσεων του συγκεκριμένου κράτους σε πολλά σημεία του πλανήτη…

ΥΓ14. Ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας, σε αυτή την τόσο «λερωμένη» και γεμάτη από απίστευτα φαινόμενα και γεγονότα μακραίωνη υπόθεση, κανένας μεγάλος και διακεκριμένος (όπως ο ρωσικός) πολιτισμός δεν κάμφθηκε από ανεκδιήγητες διώξεις και φτηνές πολιτικές αποφάσεις που προκαλούν το αισθητήριο και του πιο πράου… Σύντομα πέρναγε «στην αντεπίθεση» και καταλάμβανε ξανά το μερίδιο που του αναλογούσε. Ίσως και παραπάνω κάθε φορά…

YΓ15. Στους ήπιους καιρούς η άποψη είναι μία εύκολη υπόθεση, που όμως βάζει σε δοκιμασία τον αξιακό κώδικα του κάθε εκφραστή της. Στους δύσκολους καιρούς, όπως για παράδειγμα εκείνοι στους οποίους λαμβάνει χώρα μία πολεμική σύγκρουση, η άποψη φιλτράρεται από όλους: καλοπροαίρετους (θιασώτες της νοητικής καλλιέργειας) και μη («κυνηγούς κεφαλών» και κάθε διαλογής καταγραφείς-παρακολουθητές)…

ΥΓ16. Δεν συμφωνώ με την αντίληψη που κάνει λόγο πως πάντα οι κινήσεις της Μόσχας έχουν αμυντικό χαρακτήρα. Στο Αφγανιστάν, π.χ., το 1979, δυσκολεύομαι πολύ να βρω έναν τέτοιο χαρακτήρα. Όπως, στο σήμερα, δυσκολεύομαι να πιστέψω πως οι κινήσεις της στην ουκρανική κρίση δεν έχουν καθόλου από αυτό το στοιχείο. Και ιμπεριαλιστικές να είναι, όπως λέει για παράδειγμα το ΚΚΕ, το στοιχείο της αποτροπής κινδύνου υπάρχει και είναι σε περίοπτη θέση θαρρώ…

ΥΓ17. Το να σκεφτείς τι έχει στο νου της η Κίνα για το μέλλον του παγκόσμιου ενδοεξουσιαστικού ανταγωνισμού δεν είναι δύσκολο να το προσεγγίσεις σε επίπεδο θεωρητικών αναδιφήσεων. Το να βρεις το πώς θα το κάνει στην πράξη, και πότε, είναι ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα στον κόσμο. Και αυτό είναι κάτι που πρέπει πρωτίστως να το διερευνούν επισταμένα οι Ρώσοι αναλυτές, παρά οι Δυτικοί…

efsyn

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΕΙΣ:  EDITORIAL INDE – SOS

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here